DECEMBER LEH KRISMAS
Er. Chhungpuia Renthlei
December hi DECEM tih atanga phuah ania, a awmzia chu sawm (10) tihna a ni. December awmzia ber chu thla bi chhiar a thla sawmna tihna alo nihlek chu .Halleui ah ti a ban han phar pui chiam chiam chi pawh a ni lem lo. Massi rim a nam dawn viau emaw tih nak alaiin, Mathematics lamah min hruai lut lek lek zawk ka ti ! Mak tak mai chu , 10 tihna ni na na na, 12 tihna ni awm ang zia zanga thla sawmpahnihna hming atana December tih tawngkam khawvel in a pawm ngek bur tawh mai zu nia. Dan hre miin an sawisel lova, Politician lahin an sawisel hek lo. keini mizoramah chuan Ruling party thil tih han ni ngat se zawng, kawng zawh leh mup mupna tham khawpa ruling sorkar sawiselna a tling ngei ang ka ti ! Engle khawle, kan hriatna thazam chuan December hming a rik rual rual hian Bethlehem lam min hawitir tlat si zawng anih hi
Northern hemisphere ah chuan December hi thlasik rawn herchhuahna thla a ni a, ruah a sur a, thli la tleh a , vur a tla bawk thin. Keini ramah chuan biruak nawm hunlai a ni ve thung awm e. December hian mak danglamna em em bik nei lo mahse, tunhma atang tawhin sakhaw serh leh sang kutpui hmanna thla a ni hi a ropuina a ni ber mai. Thla 1o na ah dah lova 12 na ah an dah hnu pawh hian kutpui thla ber a ni zel a, Christian hmasa ten christmass lawmna huna an hman atang phei chuan keini tan phei chuan thla nghahhleh awm ber a ni lo thei lo.
Keini Mizo ten December thla tawp lama ran thisen luantir meuh a kan lawm, Kan Lal Isua pianchampha hi Historians thenkhat chuan Isua hi Favang ( Autumn ) laia piangah an chhutchhuak ve mauh mai zu nia ! Kum zabi 3-na chho vel lai te kha chuan Christian hmasa ho khan Chhandamtu pianchampha hi Favang laiin an lawm thin niin an sawi bawk, Hetihlai hian Rome ho hian anmahni pathian leh hnam kutni vangthla hunpui chi hrang hrang lawm nan thlasik lai hi an hmang uar hle thung si a, Pawl dang te nena kutni vangthla ropui ber hman hun a in an loh avang hian Christian hmasa ho khan harsatna neuh neuh an tawk zing hle thin. Keiniin Christmass kan lawm chhan ber Chhandamtu theih nghilh thak khawpa kan sorkarin mirethei ten khaw eng kan lo hmuha eizawnna thar kan neihna tura NLUP pawisa ngei paipawn chunga Aizawl bazar a kan in pangpui zial mup mup te nen chuan in ang lo tak a va ni tehlul emi !
Rome sorkar zinga christianna a zalen hma kha chuan christian te dinhmun hi a chep hle tih kan hre theuh awm e. Sorkar laka hel pawl ang a ngaiin nu nau leh pitar leh putar thlengin dimdawihna tel miah lovin an nghaisa a. keini mizo ten thalai te kan chep ti chunga duh ang thala lirthei thawm ring tak nena chak tak taka kan duh duhna hmuna kan leng kual vel thei tho ang ni lovin, an dinhmun kha a chep tak zet zet a ni. Tunlaia mizorama ramsa ang mai hian ringtu te kha Endangered species an ni ringawt ti ila kan sawisual awm lo ve. Heivang hian midang kutni vangthla nilo, hun dang a ual au taka Christmass an hman avang hian chhuichhuah an awl em em a, vawi duailo hlim taka christmass an hmanglai um darh leh sawisak an ni thin. Tin, hei bakah, mi tam zawkin kutni vangthla hlim taka an hman ang huna, program hlim awm hman tur an neih loh thin avangin Christian thenkhat chuan sakhaw dangah an pakai san leh thin niin an sawi bawk.
Hei vang hian Christian hmasa ho khan midang kutni vangthla hunlaia christmass hman ve mai an rel ta a, Tichuan, Rome ram hrang hranga kutni vangthla an hman ang hunah christmass hmang ve in vawiin thlengin christmass chu tunlaia kan hman an hun December thla tawp lamah hman a ni chho ta zel a ni. Hetianga an hman hian christian tan pawh thawm dim em em angai bik lova, rampum huapah kut chi hrang hrang an hman vek tho avangin sorkar tan pawh christian te chhuichhuah a harsa a, ringtu hmasa te chuan him tak leh hlim takin Chhandamtu piancham an lawm thei ta bawk a ni.
Hun leh ni a inher liam zela, keini mizo te pawhin kan pipu te serh leh sang, kutni leh vangthla Mim kut, pawl kut, sangha tlangvuak e.t.c kan hmang tawh lo ang deuh hian Rome ho pawhin hman lai a december thla ang huna an pipu te hman thin Kut ni leh vangthla te an hlui hlawn ve tial tial zela, Christianna in Rome sorkar a zalenna an neih takah phei chuan Christmass hi kutni vangthla langsar ber a lo ni chho ta a ni. Hun a rawn inher leh zel a, thangthar te chuan Christmass chiah kan lawm chho ta zela. Rome ho hmanlai sakhaw kut leh traditional serh leh sang ten mual min liam san a, December thla chu christian te kutni vang thla hlimawm takah khawvel chuan a pawm ta hmiah a ni ber mai. Hetihlai hian December 25 a Chhandamtu piancham kan lawm avang ringawt erawh chuan december ni 25 kher ah Isua hi a piang tihna a ni chuang lo tih erawh kan hriat a tul tho mai. Tun hma khan record felfai tak vawn that anih lem loh avangin vawiin thlengin Isua pian ni leh thla dikl tak hi hriat theih a ni lo. Amaherawh chu eng hunah pawh lo piang sela, midang tana harsatna siam lova, Chhandamtu piancham hlim taka december 25 a kan lawm hi keini tan chuan a tawk em em a ni.
Tidaih teh ang, kum zabi 4 na hun lai khan tuna Turkey ti a kan hriatlar ramah hian mi ngilnei tak mai Christian Bishop, St. Nicholas Sinterklaas a awm a, a chanchin an sawi dan chuan he mi ngilnei tak chenna khua ah hian fanu pathum lai mai nei pa rethei tak mai hi a awm bawk a ni awm e. A fanu pakhat chuan pasal a nei dawn a, mahse an retheih em avangin thuam chhawm tur takngial leina tur pawh an nei lova, rilru mangang tak maia inneih thulh mai an tum lai takin St. Nicholas Sinterklaas hian a rukin an mamawh zawng zawng a pe vek mai a, hlim takin an inneih theih phah ta an ti. Heng bakah keini ram politician leh sumdawng ten political career leh sumdawnna lama hamthatna an duh avanga fak leh chawimawi beisei ran chunga an tih ang lo hian, vawi duailo a ruk thei ang bera miharsa te tan thilpek a pe thin. Tichuan, December thla 6th hi on St. Nicholas’s feast day tiin miharsa te tana thil thlawn pekna ni ah an hmang chho ta zel a ni. Duth mupui ten on St. Nicholas’s ti a an koh hi America ram ah chuan Santa Claus tiin an kailek a, vawiin thlengin khawvel chuan on St. Nicholas a hi Santa Clause tiin kan hre chho ta zel a .Hun a rawn kal zel zela, December thla ah khawvel pum huapa Christmass hman a nih chhoh tak tak hnuah he thilthlawn pek ni hi christmass nena hmehbel a ni chho ta a. Keini mizo te phei chuan Christmass Putar tiin kan ko hial mai.
Christmass nena inlaichinna thuk tak nei pakhat leh chu christmass tree hi a ni. December thla a thinghnah hmanga inchhung chei mawi hi christmass awm hma daih a Rome ho ten an chin chhuah a ni.Rome mipui ten an pathian Saturnalia kut december thlaa ah lawm thina, he hunah hian thil thlawn pek mi harsa te hnenah an pe thin bawk. Hetih hunlai hian thing zar hring dup mai hmangin an In an cheimawi thin. Tin, German mipui te pawhin December hunlai hian Thing pathian tan program hlim awm tak an siam vebawk thin. Christian missionary ten German mipui christmass hmang ve tura an tih tirh khan German ho chuan an tihdan phung pangngai angin thinghnah hmangin an in an la chei zel a, Kum 1840 hnuah England ah an ching chho veleh a, America ah pawh an ching ve leh zel a, tichuan, khawvel pumpuiah vawiin thlengin kan ching chhunzawm zel ta a ni.
Aw le, December thla, Santa Clause leh Christmass Tree hi Christmass hian a serh zinga mei ang maiin a kengtel tlat tawh avangin sumdawnna khawvelah phei chuan Christmass ti christmass zualtu atan kan dawr hrang hrangah an chhawpchhuak del dul mai thin a nih hi. Chhamdamtu piancham kan lawmna apiangah keini mizo te rilruah pawh an lang ve lo thei lo a nih tak hi. December leh Christmass hi tunhma atangin thil tha tihna hun atan an hmang ttih chu hairual a ni lo e. Chhandamtu piancham lawmna atan leh mite tanpui nan hun atana December hman anih laia, Ruihhlo leh mipat hmeichhiatna zalen taka hmanna thla atana kan hmang leh anih chuan Nakum February leh March thla chu kohhranin kan rin loh deuh deuh an phuar leh nual dawn tih chu pass mark chung lam hmu apiang an pass dawn tih tluk zet a chiang sa a ni.
0 Comments